به یاد کسروی

آن وقت‌ها که کتاب می‌خواندم در جایی خاطره‌ای از احمد کسروی خواندم که به یادبود او امروز آن را در اینجا می‌نویسم...به یادبود مردی که باور داشت " تا کسی خود پست نباشد، دیگری او را به پستی وادار نتواند کرد"

کسروی می‌نویسد:

سالی قصد سفر به فرانسه را داشتم که بطور اتفاقی قبل از خروج از کشور یکی از دوستان را دیدم و ضمن احوالپرسی از مادرش سراغ گرفتم و او اظهار داشت که به تازگی درگذشته است.ضمن اظهار تسلیت با او خداحافظی کردم و مدت کوتاهی بعد به فرانسه رفتم.

شبی در پاریس، در جمع دوستان بحثی در گرفت راجع به احضار روح و چند نفر با شدت و هیجان از خانمی گفتگو می‌کردند که روح درگذشتگان را احضار می‌کند و یکی از آشنایان که مرا به خوبی می‌شناخت برای جمع توضیح داد که فلانی(کسروی) تا چه حد با این مسایل مخالف است و اینها را یاوه و خرافه می‌داند و در هر فرصتی به اینگونه باورها می‌تازد.

بحث با شدت هر چه تمام‌تر بالا گرفت و بالاخره جمع دوستان مرا قانع کردند که برای مستدل کردن منطق خود برای این مبارزه و مواجهه دائم هم که شده، بهتر است که به یک جلسه احضار روح بروی و بقیه گفتگو را به بعد از آن جلسه موکول کردیم.

مدعیان از خانم مذبور وقت ملاقات گرفتند و شبی با پنج شش نفر از دوستان به منزل ایشان رفتیم.

خانه‌ای نسبتا قدیمی و بسیار تمیز بود و دوستان مرا به عنوان یک مخالف سر سخت و "خرافه خوان" احضار روح به خانم مذکور معرفی کردند.

جلسه در زیر نور شمعدانها آغاز شد و من حواسم را کاملن جمع کردم تا نکته‌ای از نظرو مغفول نماند.

پس از مقدماتی خانم از من پرسید که دوست داری روح چه کسی را احضار کنم.

من با یادآوری مادر دوستم که به تازگی درگذشته بود از او خواستم که روحش را احضار کند.

دقیقه‌ای نگذشته بود که در میان بهت و حیرت من از دور مادر دوستم با قیافه‌ای بشاش وارد شد و نزدیک من نشست!

سوالهای متعددی راجع به فرزندان و خانواده و دوستان و حتی وضعیت فعلی او پرسیدم که همه را پاسخ داد جز نام یکی از نوه‌ها که به یاد نیاورد و خود من هم به یاد نیاوردم.

لازم به ذکر نیست که حال من پس از خروج از آن جلسه تا چه حد مشوش بود.

سالیان سال با باورهایی به جنگ برخاسته بودم که هیچیک را خود نیازموده و بر بطلان آن تجربه حاصل نکرده بودم.

با اصرار بر اینکه "چیزی که با عقل همخوانی نداشته باشد لاجرم یاوه است"چه مقالات و تحقیقاتی به هم بافته بودم.

چقدر احساس درماندگی و حقارت می‌کردم...تصمیم گرفتم که تا در اولین فرصت تک تک عقاید خود را بازنگری کنم.

پس از چندی به تهران برگشتم و در اولین فرصتی که آن دوست مادر مرده را دیدم شرح دیدارم را با روح مادرش گفتم...

به قهقهه خندید!!

اظهار داشت که قبل از مسافرت تو حال او بسیار بد بود و در کما به سر می‌برد و پزشکان کاملن از او قطع امید کرده بودند وزمانی که تو احوال او را پرسیدی من به گمان اینکه یکی دو روز دیگر او می‌میرد و من دسترسی به تو ندارم که ماجرا را توضیح بدهم پیشاپیش فوت او را سرخود اعلام کردم ولی مادرم چند روز بعد به هوش آمد و الآن هم سالم و سرحال است.

با این سخنان، پرده‌ای از جلوی چشمان من به یک سو رفت...زن ساحره مرا هیپنوتیزم کرده بود و به همین سبب من همه حالات احضار روح را در خواب مغناطیس که یک پدیده علمی و کاملا قابل توضیح است تجربه کرده بودم...در واقع من در این خواب با خودم سوال و جواب کرده بودم و درست به همین دلیل بود که پاسخ سوالی را که خود نمی‌دانستم (نام نوه پیرزن) روح احضار شده هم نمی‌دانست!!

کسروی ادامه می‌دهد که از آن پس با نیروی مضاعفی به نبرد با هر گونه خرافه پرستی برخاستم.